آنچه در این پُست می‌خوانید:
فواید، موارد و مراحل طرح درس روزانه چیست؟ گاهی در روند آموزش و کلاس، مطالب، تکراری بیان می‌شود؛ یا به دلیل کمبود وقت، مطالب ضروری ناگفته می‌ماند. بنابراین معلم برای جلوگیری از این معضل، قبل از شروع کلاس یک طرح درس تنظیم می‌کند.
درمورد اینکه به طور کل طرح درس روزانه چیست؟ باید گفت به برنامه‌ای گفته می‌شود که برای یک روز یا یک جلسه درسی دانش‌آموزان طرح‌ریزی شده و به صورت جزئی تدوین می‌شود. همان برنامه یا چهارچوب منظم و نقشه راهی که به صورت سازماندهی شده، معلم برای کلاس خود تنظیم می‌کند تا فرایند آموزش به صورت هدفمند انجام شود. وقتی این برنامه‌ریزی‌ها روی کاغذ نوشته شود به آن طرح درس می‌گویند.
مهم‌ترین فواید تنظیم طرح درس روزانه چیست؟
اهمیت برنامه‌ریزی برای پیشبرد هر کاری به بهترین نحو ممکن بر هیچ‌کس پوشیده نیست. فواید طرح درس روزانه از این امر مستثنا نیست و از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. امر خطیر آموزش دانش‌آموزان که آینده‌سازان کشور هستند بدون برنامه‌ریزی درسی ناممکن است که ما به فواید مهم آن می‌پردازیم:
- طرح درس روزانه به معلم این امکان را می‌دهد تا پیش‌بینی‌های مفید برای تهیه وسایل آموزشی و منابع مورد نیاز را داشته باشد.
- تنظیم طرح درس باعث می‌شود از ایجاد بی نظمی در کلاس جلوگیری شود به دلیل اینکه معلم، برنامه زمانی مشخص و هدفمند برای کلاس تعیین کرده است.
- فعالیت‌های ضروری کلاس با برنامه‌ریزی درسی در اولویت قرار می‌گیرد و به ترتیبی که معلم از پیش تعیین کرده تک به تک یکی پس از دیگری در مراحل مشخص شده و به شیوه‌های منطقی و از پیش تعیین شده، پیش خواهد رفت.
- با برنامه‌ریزی درسی، نتایج عالی حاصل از تدریس‌های قبلی، در مراحل بعدی آموزشی به صورت هدفمند مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- باعث انگیزه در معلم می‌شود و به او کمک می‌کند از این سیر هدفمند و پرثمر خارج نشود.
- روی قسمتهای مختلف درس از جمله تجارب یادگیری دانش‌آموزان به نحو مطلوب تأکید می‌کند.
- معلم اطمینان حاصل می‌کند که کلیه اطلاعات مورد نیاز دانش‌آموزان در درس و آموزش گنجانده شده است.
- سطح علمی دانش‌آموزان برای معلم بهتر مشخص می‌شود و معلم می‌تواند دانش‌آموزان را بهتر مدیریت کند و به هر دانشآموز فراخور خودش آموزش دهد.
- نوشتن طرح درس باعث می‌شود معلمان سوال‌های مناسب‌تری برای ارزیابی دقیق دانش‌آموزان طرح کنند.
- با برنامه‌ریزی درسی فرآیند تدریس برای معلم آسان می‌شود.
- در تعیین تکالیف درسی مؤثر است.
- دانش‌آموزان به صورت خودکفا بار می‌آیند.
![طرح درس روزانه چیست]()
در طرح درس روزانه چه مواردی باید رعایت شود؟
در طرح درس روزانه چه مواردی باید رعایت شود؟برای طرح درس معلم ناگزیر است یک سری موارد را رعایت کند تا بتواند یک تدریس بی‌نقص ارائه دهد. از جمله:
- هر یک از واحدهای درسی باید بررسی شود و زمانی که باید صرف آن شود باید مشخص شود.
- فعالیت‌هایی که دانش آموزان باید در آن درس یا موارد آموزشی، انجام دهند.
- مطالبی که باید به وسیله‌ی معلم به دانش‌آموزان ارائه شود به صورت دقیق و منظم، از قبل تعیین شود.
- نکات کلیدی و موارد مهم دروس باید حتما تعیین شود.
- وسایل یا فعالیت‌های آموزشی مانند فیلمها، بازدیدهای علمی، فعالیت‌های مربوط به ارزشیابی و … باید مشخص شود.
مراحل نگارش و تنظیم طرح درس روزانه چیست؟
رعایت مراحل و نکات زیر برای تدوین یک طرح درس خوب لازم و ضروری است:
1- موضوع یا عنوان درس در برنامه‌ریزی درسی
انتخاب عنوان مناسب و دقیق، نشان‌دهنده تسلط، تجزیه و تحلیل مناسب معلم است و انتخاب یک عنوان مناسب اولین قدم برای یک تدریس عالی است.
۲- تعیین و نوشتن رئوس مطالب یا عناوین فرعی
گام بعدی و البته مهم پس از انتخاب موضوع، این است که باید عناوین فرعی همراه با ترتیب و توالی مشخص شوند. عناوین فرعی راهنمای اصلی برای نگارش هدفهای جزئی است؛ و براساس هر عنوان فرعی می‌توان یک هدف جزئی نوشت.
۳- نوشتن هدف کلی درس در برنامه‌ریز درسی
هر جلسه تدریس باید یک هدف کلی داشته باشد. لازمه هدف کلی یک دوره آموزشی داشتن اهداف کلی جلسات تدریس است. نوشتن هدف کلی هر جلسه تدریس، باید به هدف کلی دوره آموزشی منجر شود. در واقع همه‌چیز باید هدفمند طی شود.
۴- نگارش و تنظیم هدفهای جزئی درس
در ابتدا باید براساس هر موضوع فرعی یک هدف جزئی نوشته شود. مجموع اهداف ریز و جزئی، تشکیل دهنده هدف کلی درس است، بنابراین از اهمیت زیادی برخوردار است.
باید در تنظیم اهداف جزئی دقت داشت زیرا دقت در نوشتن اهداف جزئی و رعایت درست توالی آن، می‌تواند موجب نظم بیشتر فعالیت‌های آموزشی شود و در آخر، تحقق هدف کلی را تضمین کند.
۵- نگارش و تنظیم هدفهای رفتاری درس
گام بعدی پس از نوشتن هدفهای جزئی، این است که هدفهای جزئی باید تبدیل به هدفهای رفتاری شود. هدفهای رفتاری هر جلسه تدریس باید با توجه به تمام جوانب، متناسب با سطوح مختلف حیطه‌های یادگیری تنظیم شود. سپس از آسان به مشکل و یا به صورت پیش نیاز و پس نیاز مرتب شود.
۶- تعیین رفتار ورودی دانش آموزان
گام بعدی این است که رفتار ورودی دانش آموزان یا پیش نیازهای تحقق هدفهای رفتاری باید مشخص شوند.
۷-ارزشیابی تشخیصی در برنامه‌ریزی درسی
ارزشیابی تشخیصی کمک می‌کند که معلم اطلاعات پیش نیاز یا رفتار ورودی دانش آموزان را تشخیص دهد. و این بستگی به تخصص و مهارت معلم دارد که باید ابتدا رفتار ورودی را پیش‌بینی کند و سپس براساس دانش پیش نیاز درس مورد تدریس، سوالاتی طرح کند.
سپس سؤالهای طرح شده باید در ستون ارزشیابی طرح درس نوشته شود. این سؤالها قبل از تدریس باید از دانش‌آموزان پرسیده شود، تا وجود یا عدم وجود پیش نیاز مشخص شود. در صورت عدم تسلط دانش آموزان بر پیش نیاز درسی که می‌خواهد تدریس شود، حتماً باید رفتار ورودی اصلاح شود.
۸- نگارش مراحل اجرای تدریس
تنظیم نحوه‌ی ارائه محتوا به ترتیب اهمیت به چند مرحله به شرح زیر تقسیم می‌شود:
الف- مرحله ی آمادگی
مرحله ی آمادگی خود، شامل قسمتهای زیر می باشد:
1- آمادگی معلم
آمادگی داشتن، لازمه انجام هر کاری است؛ که تدریس هم از این قاعده مستثنی نیست.
پیش‌بینی معلم درمورد اینکه می‌خواهد در کلاس چه فعالیتی انجام دهد یا اینکه چگونه می‌خواهد کلاس را شروع کند؛ ایجاد انگیزه در بچه‌ها از اول تا آخر کلاس و نهایتا اینکه چگونه می‌خواهد کلاس را تمام کند، از موارد آمادگی معلم است.
2- آمادگی دانش‌آموزان
در شروع کلاس، معلم وظیفه دارد توجه دانش‌آموزان را به طور جدی متوجه کلاس کند؛ چون اگر دانشآموز حواسش به کلاس نباشد هیچ‌کدام از اهداف تدریس محقق نمی‌شود. برای تحقق این امر شاید لازم باشد معلم وسائل مورد نیاز را تهیه کند.
ب- معرفی و بیان هدفهای صریح آموزشی
معلم پس از جلب توجه دانش آموزان و ایجاد آمادگی در آن‌ها، باید موضوع و هدفهای درس را متناسب با ساختار شناختی دانش‌آموزان با زبان ساده، روشن و واضح معرفی کند.
ج- ارائه درس در طرح درس روزانه چیست؟
ارائه درس قسمت اصلی کار تدریس محسوب می‌شود. در این مرحله، محتوای مورد آموزش باید دقیقاً مشخص شود. از روشهایی چون سخنرانی، بحث گروهی، نمایش تصاویر، پرسش و پاسخ و … استفاده شود.
شروع ارائه محتوا خیلی مهم است. مثلا باید در دانشآموز ایجاد انگیزه کند و توجه و علاقه او را برانگیزد.
روند کلاس باید زمینه‌ی بحث و گفتگو را در کلاس درس فراهم کند.
سؤالاتی که از دانش‌آموزان پرسیده می‌شود باید سبب شناخت بهتر و ایجاد قدرت تجزیه و تحلیل، ترکیب، ارزیابی، نتیجه‌گیری و تعمیم در دانش آموزان شود.
در ارائه محتوا این موارد باید رعایت شود:
- بخش‌های مختلف محتوا باید یک روال منطقی با زمان مشخص داشته باشد
- روش آموزش قسمتهای مختلف مشخص شود.
- هیچ نکته نامفهومی در میان مطالب ارائه نشود.
د- خلاصه کردن و نتیجه گیری
خلاصه دروس به صورت جمع بندی و نتیجه‌گیری از مباحث درس داده شده، باعث تثبیت مطالب ارائه شده در ذهن دانش آموزان می‌شود. بهتر است خلاصه و نتیجه گیری توسط خود دانش آموزان انجام گیرد و معلم در آخر اظهار نظر نهایی را انجام دهد.
ه- ارزشیابی در طرح درس روزانه چیست؟
بعد از جمع بندی و نتیجه گیری در ارائه محتوا، لازم است معلم از چگونگی تحقق اهداف، آگاه شود. البته این امر در طول ارائه محتوا هم محقق می‌شود ولی باز نیاز است معلم پس از پایان ارائه محتوا، برای آنکه ببیند آنچه مدنظرش بوده محقق شده یا خیر، و میزان یادگیری دانش‌آموزان را به طور دقیق محک بزند، همچنین برای فهمیدن مؤثر بودن روش تدریسش، یک ارزشیابی به عمل آورد.
سؤالهای مرحله‌ی ارزشیابی به صورت متعادل ۱۰ دقیقه طول می‌کشد و باید بر اساس هدفهای رفتاری درس طرح شود.
و- تعیین فعالیت های تکمیلی
این امر برای تقویت موارد آموخته شده توسط دانشآموز انجام می‌گیرد. معلم در این مرحله فعالیت و تکالیف خارج از درس که با درس مرتبط هست را برای دانشآموز تعیین می‌کند.
منابع مطالعه یا فعالیت می‌تواند: کتاب، مقالات جدید، فیلم و … باشد که به دانش آموزان علاقمند این فرصت را می دهد تا اطلاعات خود را در زمینه آنچه فراگرفته‌اند تکمیل کنند.
سخن پایانی
ما در این مقاله سعی کردیم به موارد مهم از طرح درس روزانه بپردازیم و کلیات طرحی که نیاز است یک معلم، کلاس خود را بر اساس آن سازماندهی کند، بیان کنیم. اگر سوالی در رابطه با این که طرح درس روزانه چیست؟ دارید در قسمت کامنت‌ها بپرسید و همچنین خوشحال می‌شویم نظر و پیشنهادات خود را با ما و دیگر دوستان به اشتراک بگذارید.
